Siêu âm hình thái học cho phép quan sát hình ảnh của thai nhi trong bụng mẹ, giúp phát hiện một số dị tật bẩm sinh. Bài viết sẽ cung cấp thông tin chi tiết về quy trình thực hiện, ý nghĩa của kết quả siêu âm và độ an toàn của phương pháp.
1. Tổng quan về siêu âm hình thái học
1.1. Siêu âm hình thái học là gì?
Siêu âm hình thái học là một phương pháp siêu âm chuyên sâu, cho phép bác sĩ quan sát cấu trúc bên trong và bên ngoài của thai nhi. Kỹ thuật này giúp theo dõi sự phát triển của em bé và sàng lọc các dị tật bẩm sinh một cách chi tiết. Nói cách khác, đây là công cụ hữu ích để đánh giá sức khỏe của thai nhi trong bụng mẹ.
1.2. Siêu âm hình thái học có ý nghĩa gì?
Siêu âm hình thái học đóng vai trò thiết yếu trong chăm sóc thai sản, cung cấp thông tin quan trọng về sự phát triển của thai nhi giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán phù hợp. Cụ thể như:
- Theo dõi chuyển động và hình dạng của thai nhi.
- Phát hiện kịp thời những bất thường nếu có.
- Ước tính tuổi của thai nhi và ngày dự sinh.
1.3. Thời điểm siêu âm hình thái học
Mốc siêu âm hình thái học thường là từ tuần 20 đến 24 của thai kỳ. Đây là thời điểm lý tưởng vì các bộ phận của thai nhi đã phát triển đầy đủ, giúp bác sĩ dễ dàng chẩn đoán và phát hiện sớm những bất thường nếu có.
Trong giai đoạn này, phương pháp siêu âm giúp quan sát chi tiết cấu trúc bên ngoài và các cơ quan bên trong của thai nhi, đồng thời nghe được nhịp tim. Dựa trên các chỉ số sinh học và kích thước, bác sĩ có thể đánh giá sự phát triển của thai nhi có phù hợp với tuổi thai hay không.
2. Quy trình siêu âm hình thái học
2.1. Chuẩn bị trước khi siêu âm
Để quá trình siêu âm diễn ra thuận lợi, mẹ bầu cần lưu ý một số điểm sau:
- Mặc trang phục thoải mái, dễ dàng tháo cởi khi cần. Nên chọn quần áo hai mảnh, riêng biệt phần trên và dưới.
- Đi tiểu trước 2 giờ so với giờ hẹn khám. Sau đó, uống từ từ 600ml nước để bàng quang đầy vừa phải trong suốt quá trình siêu âm.
2.2. Các bước siêu âm
Khi đến phòng khám, mẹ bầu sẽ được đón tiếp và hướng dẫn bởi nhân viên y tế. Sau đó, bác sĩ siêu âm sẽ tiến hành các bước sau:
- Bác sĩ bôi gel siêu âm lên bụng mẹ bầu và di chuyển đầu dò trên bề mặt da để quan sát thai nhi.
- Bác sĩ chụp và lưu lại hình ảnh siêu âm để phân tích sau đó.
- Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể thực hiện thêm siêu âm hình thái học qua đường âm đạo để đánh giá chi tiết hơn về cổ tử cung và nhau thai.
- Bác sĩ sẽ thông báo kết quả sơ bộ ngay tại phòng siêu âm và gửi báo cáo chi tiết đến bác sĩ chuyên khoa theo dõi thai kỳ.
Nếu cần siêu âm hình thái học qua đường âm đạo, mẹ bầu sẽ được hướng dẫn thay áo choàng và nằm tư thế phù hợp. Đầu dò âm đạo được vệ sinh, khử trùng và bọc bằng bao bảo vệ trước mỗi lần sử dụng. Bác sĩ sẽ đưa nhẹ nhàng đầu dò vào âm đạo để quan sát các cấu trúc cần thiết. Quá trình siêu âm thường kéo dài khoảng 5 phút.
3. Kết quả siêu âm hình thái học cho biết gì?
3.1. Hình thái và cấu trúc các bộ phận thai nhi
Trong khoảng thời gian từ tuần 20-24, siêu âm hình thái học giúp bác sĩ quan sát toàn diện cơ thể thai nhi, từ đầu đến chân, từ ngoài vào trong. Các thông tin mà siêu âm cung cấp bao gồm:
- Đầu: Hình ảnh xương sọ, kích thước chu vi và đường kính vòng đầu, cấu trúc não bộ, sự phát triển của mắt, mũi, miệng và cằm. Đồng thời, siêu âm có thể phát hiện các dị tật như bất thường não, sứt môi, hở hàm ếch, mũi vòi voi hay u nang vòm mặt.
- Cột sống: Đánh giá các bất thường như thoát vị màng tủy, nứt đốt sống.
- Ngực: Quan sát vị trí, kích thước và cấu trúc tim thai (4 buồng tim, động mạch chủ, động mạch phổi). Phát hiện các dị tật tim mạch như bất thường kích thước buồng tim, hẹp động mạch chủ/phổi, u tim, tràn dịch màng phổi.
- Bụng: Kiểm tra cơ hoành, dạ dày, thận, bàng quang và đo vòng bụng. Tầm soát các dị tật như teo thực quản, tắc tá tràng/ruột, dị tật hậu môn trực tràng, thoát vị rốn, khe hở thành bụng, bất thường thận-tiết niệu.
- Tứ chi: Đánh giá sự đầy đủ và cân đối của tay chân, số lượng ngón, độ dài xương đùi. Phát hiện các dị tật chi như thiểu sản chi, ngón thừa/thiếu, bàn chân khoèo.
Như vậy, siêu âm hình thái học cho phép bác sĩ đánh giá toàn diện giải phẫu của thai nhi, sàng lọc hầu hết các dị tật bẩm sinh thường gặp.
3.2. Phát hiện dị tật bẩm sinh
Mặc dù siêu âm hình thái học có khả năng phát hiện nhiều loại dị tật bẩm sinh, nhưng không phải tất cả đều có thể được tầm soát qua phương pháp này. Một số dị tật có thể được phát hiện bao gồm:
- Sứt môi, hở hàm ếch
- Khe hở thành bụng
- Dị tật tim bẩm sinh
- Không có thận
- Thai vô sọ
- Thoát vị cơ hoành
- Nứt đốt sống
- Loạn sản xương
- Hội chứng Edwards (T18), Patau (T13)
Tuy nhiên, tỷ lệ phát hiện dị tật bẩm sinh sau 18-20 tuần chỉ đạt khoảng 40-70%. Các vấn đề di truyền như hội chứng Down thường không thể được chẩn đoán qua phương pháp này. Do đó, nếu lo lắng về các bệnh lý di truyền, mẹ bầu nên tham khảo ý kiến bác sĩ để thực hiện các xét nghiệm sàng lọc khác như chọc ối.
4. Siêu âm hình thái học có hạn chế gì?
Mặc dù là kỹ thuật tầm soát dị tật hữu ích, siêu âm hình thái học vẫn có những hạn chế nhất định:
- Kết quả siêu âm bình thường không đảm bảo hoàn toàn rằng em bé sẽ khỏe mạnh khi chào đời.
- Một số dị tật chỉ rõ ràng gần cuối thai kỳ, không thể phát hiện sớm qua siêu âm.
- Các yếu tố như sẹo mổ cũ hay tư thế thai bất lợi có thể ảnh hưởng đến độ chính xác của siêu âm.
Do đó, kết quả siêu âm hình thái học cần được xem xét tổng thể cùng với các dấu hiệu lâm sàng và xét nghiệm khác.
5. Lưu ý khi siêu âm hình thái học
Mẹ bầu vẫn có thể ăn uống như bình thường trước khi siêu âm. Tuy nhiên, nên giữ bàng quang đầy trong 30 phút trước giờ hẹn khám. Uống nhiều nước sẽ giúp bác sĩ quan sát thai nhi dễ dàng hơn. Thời gian siêu âm thường kéo dài 30-45 phút. Mẹ bầu sẽ nhận được kết quả ngay trong ngày.
6. Câu hỏi thường gặp
6.1. Siêu âm hình thái học có phát hiện hết bất thường của thai nhi không?
Không. Siêu âm bình thường không thể khẳng định chắc chắn thai nhi hoàn toàn khỏe mạnh. Vẫn có một số bất thường mà phương pháp này không thể phát hiện được. Đồng thời, siêu âm cũng không thể xác định trực tiếp các bất thường nhiễm sắc thể, mặc dù có thể gợi ý nguy cơ cao thông qua các dấu hiệu bất thường.
6.2. Siêu âm hình thái học có biết giới tính thai nhi không?
Thông thường, siêu âm hình thái học có thể nhìn thấy giới tính của em bé. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tư thế của thai nhi có thể che khuất các cơ quan sinh dục, khiến việc xác định giới tính trở nên khó khăn hơn.
6.3. Siêu âm hình thái học có gây hại cho thai nhi không?
Siêu âm hình thái học là một phương pháp chẩn đoán không xâm lấn, an toàn và không gây đau đớn. Việc thực hiện siêu âm không làm tăng nguy cơ sảy thai hay gây hại cho thai nhi.
Sóng siêu âm sử dụng trong quá trình thăm khám không gây bất kỳ tác hại nào cho em bé. Không giống như tia X, siêu âm không sử dụng bức xạ ion hóa.
Tuy nhiên, thai phụ cũng không nên lạm dụng siêu âm nếu không có chỉ định của bác sĩ. Việc tuân thủ lịch khám và tầm soát theo hướng dẫn của bác sĩ sản khoa là cách tốt nhất để theo dõi sức khỏe của thai nhi.
Tóm lại, siêu âm hình thái học đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi sự phát triển của thai nhi và phát hiện sớm các bất thường nếu có. Mặc dù còn một số hạn chế nhất định, nhưng đây vẫn là phương pháp chẩn đoán thai nhi không thể thiếu trong các giai đoạn thai kỳ.
Để siêu âm hình thái học một cách chính xác và kịp thời, các mẹ bầu hãy nhanh chóng đặt lịch khám tại Phòng khám Chuyên khoa Siêu âm Sản Phụ khoa để được các bác sĩ sẽ thăm khám, tư vấn và điều trị phù hợp nhất!
Nếu chị em có bất kỳ thắc mắc nào về siêu âm tim thai, hãy tham gia Facebook Group “HỎI ĐÁP BỆNH PHỤ KHOA HÀ NỘI” để được giải đáp nhanh nhất.
Liên hệ - đặt lịch
