Siêu âm ổ bụng phát hiện ra bệnh gì? Có cần nhịn ăn không?

Siêu âm ổ bụng là phương pháp thăm khám cơ quan trong ổ bụng giúp phát hiện sớm nhiều bệnh lý nguy hiểm. Tham khảo bài viết để biết thêm thông tin về phương pháp này và những lưu ý trước khi siêu âm nhé.

1. Tổng quan về siêu âm ổ bụng

Siêu âm ổ bụng là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh của các cơ quan nội tạng nằm trong khoang bụng. Kỹ thuật này giúp các bác sĩ quan sát, đánh giá tình trạng của gan, mật, tụy, lách, thận, bàng quang và các cơ quan sinh sản như tử cung và buồng trứng ở nữ giới, tuyến tiền liệt ở nam giới.

Bên cạnh đó, siêu âm ổ bụng còn hỗ trợ phát hiện các bất thường ở đường tiêu hóa như viêm ruột thừa, tắc ruột, khối u, hay các tình trạng bệnh lý khác như sỏi thận, viêm túi mật, u gan, v.v. Đây là một xét nghiệm thường quy trong quy trình khám sức khỏe định kỳ, giúp tầm soát và phát hiện sớm nhiều bệnh lý nguy hiểm.

2. Tại sao nên siêu âm ổ bụng?

Siêu âm ổ bụng là một phương pháp được khuyến nghị thực hiện định kỳ để tầm soát các bệnh lý liên quan đến khoang bụng:

• Đánh giá kích thước, vị trí và hình dạng của các cơ quan
• Phát hiện u nang, khối u, áp xe, dịch ổ bụng, cục máu đông, nhiễm trùng…
• Kiểm tra sự tắc nghẽn hay thoái hóa của các cơ quan như gan, tụy, ruột…
• Đo kích thước động mạch chủ bụng để chẩn đoán phình động mạch
• Chẩn đoán các rối loạn chức năng liên quan đến gan, thận, tuyến tụy… 
• Hỗ trợ đặt kim sinh thiết mô bụng hoặc dẫn lưu dịch từ u nang, áp xe
• Đánh giá lưu lượng máu của các cấu trúc trong ổ bụng
• Theo dõi diễn tiến của các bệnh lý đường tiêu hóa, tiết niệu, sinh dục…
• Phát hiện các bất thường sớm trước khi triệu chứng lâm sàng xuất hiện

Siêu âm ổ bụng có nhiều ưu điểm như an toàn, không sử dụng tia xạ ion hóa, thực hiện nhanh chóng, chi phí thấp và có thể lặp lại nhiều lần mà không ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Có thể thấy, đây là phương pháp rất hữu ích để phát hiện các bất thường liên quan đến khoang bụng.

3. Các lưu ý quan trọng trước khi siêu âm ổ bụng

3.1. Siêu âm ổ bụng có cần nhịn ăn không?

Người bệnh khi đi khám thường thắc mắc siêu âm ổ bụng có cần nhịn ăn không. Để đảm bảo kết quả chính xác nhất, bệnh nhân nên nhịn ăn ít nhất 6-8 tiếng trước khi tiến hành siêu âm. Tốt nhất nên thực hiện siêu âm vào buổi sáng, sau một đêm ngủ dài, khi dạ dày đã trống rỗng và thức ăn đã được tiêu hóa hết.

Bên cạnh đó, khoảng 30-60 phút trước khi siêu âm, người bệnh cần uống nhiều nước và nhịn tiểu. Bàng quang căng sẽ tạo điều kiện thuận lợi để quan sát các cơ quan vùng tiểu khung như tử cung, buồng trứng, tuyến tiền liệt và các khối u trong khu vực này.

Khi siêu âm, bạn sẽ nằm ngửa trên giường, kéo áo lên ngang ngực và hạ quần xuống ngang xương mu để lộ vùng bụng. Đây là tư thế thuận tiện nhất cho việc siêu âm ổ bụng.

3.2. Khi nào cần siêu âm ổ bụng?

Siêu âm ổ bụng là một phương pháp chẩn đoán an toàn, không gây hại cho sức khỏe và có thể thực hiện định kỳ 3-6 tháng để theo dõi tình trạng của các cơ quan trong bụng. Việc tầm soát thường xuyên giúp phát hiện sớm các bất thường và điều trị kịp thời, trước khi bệnh trở nặng.

Ngoài ra, khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như đau bụng, rối loạn tiêu hóa, sờ thấy khối trong bụng… bệnh nhân cũng nên đi siêu âm để xác định nguyên nhân.

3.3. Siêu âm ổ bụng thăm khám các bộ phận nào?

Trong quá trình siêu âm ổ bụng, các cơ quan nội tạng chính được đánh giá bao gồm:

• Gan: phát hiện gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan, u gan, ung thư gan
• Đường mật: viêm túi mật, sỏi mật, polyp túi mật, dị dạng đường mật
• Tụy: viêm tụy cấp và mãn tính, u tụy, bất thường bẩm sinh
• Lách: lách to, u lách, áp xe lách
• Các bệnh ở hệ tiết niệu: sỏi thận, viêm thận, ung thư thận, viêm bàng quang, tắc nghẽn đường bài xuất
• Các bệnh về đường tiêu hóa: viêm ruột thừa, viêm ruột non, xoắn ruột, tắc ruột, các khối u đường tiêu hóa.
• Các bệnh về sinh dục nam và nữ: u xơ tử cung, u nang buồng trứng, viêm tuyến tiền liệt, viêm vòi tử cung, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư buồng trứng
• Vùng sau phúc mạc: u sau phúc mạc, xơ hóa sau phúc mạc
• Các bất thường khác như dịch ổ bụng số lượng nhiều gây chướng bụng, có thể gặp trong xơ gan, nhiễm trùng,…

4. Sự khác biệt giữa siêu âm tử cung đường bụng và siêu âm đầu dò

Siêu âm tử cung đường bụng là phương pháp siêu âm qua thành bụng, bác sĩ sử dụng đầu dò đặt lên bụng bệnh nhân và quan sát hình ảnh phản hồi trên màn hình. Để thực hiện siêu âm buồng trứng đường bụng, bệnh nhân cần uống nhiều nước và nhịn tiểu để bàng quang đầy, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quan sát tử cung và buồng trứng. Phương pháp siêu âm qua đường bụng có thể giúp chẩn đoán: 

• Chẩn đoán các giai đoạn của thai kỳ
• Các bệnh lý như u xơ tử cung, u nang buồng trứng và một số bất thường khác

Siêu âm đầu dò là kỹ thuật siêu âm qua đường âm đạo ở nữ giới, bác sĩ sẽ đưa một đầu dò chuyên biệt vào âm đạo để thu được hình ảnh chi tiết và chính xác về tử cung, vòi trứng, buồng trứng. Phương pháp này không yêu cầu bệnh nhân phải nhịn tiểu và chỉ áp dụng cho phụ nữ đã có quan hệ tình dục. So với siêu âm tử cung đường bụng, siêu âm đầu dò sẽ cho ra kết quả rõ nét và dễ để chẩn đoán hơn.

5. Siêu âm ổ bụng có phải nhịn tiểu không?

Trước khi siêu âm ổ bụng khoảng 30-60 phút, bệnh nhân nên uống nhiều nước và nhịn tiểu. Bàng quang căng giúp đẩy các quai ruột và các tạng lên trên, tạo không gian rộng hơn cho việc quan sát các cơ quan vùng bụng dưới, đặc biệt là tử cung, buồng trứng, tuyến tiền liệt và vùng hố chậu.

Tuy nhiên, bạn không nên uống quá nhiều nước một lúc, khiến dạ dày bị giãn và ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh siêu âm.

6. Lời khuyên từ bác sĩ

Trước khi siêu âm ổ bụng cần làm gì? Dưới đây là một số điều người bệnh cần lưu ý trước để có thể thực hiện siêu âm một cách thuận tiện và cho kết quả chính xác nhất:

• Mặc trang phục thoải mái, dễ dàng vén lên để lộ vùng bụng. Phụ nữ không nên mặc váy khi đi siêu âm ổ bụng.
• Trước khi siêu âm, bác sĩ sẽ cần bôi gel lên bụng bệnh nhân. Điều này để giúp đầu dò tiếp xúc tốt hơn với da và thu được hình ảnh rõ nét.
• Người bệnh cần nhịn tiểu trước khi siêu âm. Ngoài ra, trước đó, bạn cần uống nhiều nước để bàng quang căng và tạo điều kiện thuận lợi cho việc quan sát.
• Nhịn ăn ít nhất 6 giờ trước khi siêu âm, đặc biệt khi cần khảo sát túi mật, tránh bỏ sót các tổn thương nhỏ.
• Nên ăn nhẹ, chọn thức ăn dễ tiêu, tránh đồ ăn nhiều dầu mỡ, khó tiêu gây đầy hơi.
• Tốt nhất nên siêu âm vào buổi sáng sau khi đã nhịn ăn qua đêm, khi dạ dày trống rỗng.
• Bác sĩ sẽ dùng đầu dò để phát và thu sóng âm tần số cao, tái tạo hình ảnh cơ quan nội tạng lên màn hình, không sử dụng tia X-quang nên an toàn cho người bệnh.

Mong rằng bài viết trên đã giúp người đọc hiểu hơn về phương pháp siêu âm ổ bụng. Để phòng tránh và phát hiện sớm các bệnh lý về đường tiêu hóa, tiết niệu,… người bệnh nên đi khám định kỳ thường xuyên hoặc ngay khi có các triệu chứng bất thường như đau bụng, rối loạn tiêu hóa,.. Ngoài ra, bạn cũng cần lưu ý tuân thủ những điều nêu trên trước khi siêu âm ổ bụng để có được kết quả tốt nhất.

Khi có nhu cầu được tư vấn và thăm khám trực tiếp bởi các chuyên gia đầu ngành tại Phòng khám Chuyên khoa Siêu âm Sản Phụ khoa, vui lòng đặt lịch tại đây.