U lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng: Chẩn đoán và điều trị như thế nào?

U lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng là một trong những bệnh lý phụ khoa thường gặp ở phụ nữ độ tuổi từ 25 trở lên. Tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán bệnh u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng cùng với BSCK II sản phụ khoa Đỗ Thị Ngọc Lan.

1. Bệnh u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng là gì?

U lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng là một loại u nang ở buồng trứng. U chứa đầy chất lỏng giống như chất có trong niêm mạc tử cung của phụ nữ (nội mạc tử cung). Đôi khi, chúng được gọi là “u nang sô cô la” vì chất lỏng bên trong giống như siro sô cô la.

Tình trạng này xảy ra là do một số tế bào nội mạc tử cung phát triển rồi di chuyển từ buồng tử cung trong kỳ kinh nguyệt đến bám dính vào các vị trí ngoài tử cung. Thông thường, các tế bào này sẽ đi theo ống dẫn trứng rồi “lạc” lên buồng trứng. Sau đó, chúng phát triển và hình thành u, gây phá vỡ và chảy máu nặng hơn trong chu kỳ kinh nguyệt.

Tất cả phụ nữ có kinh nguyệt đều có nguy cơ bị bệnh lạc nội mạc tử cung, không những gặp khối lạc nội mạc ở buồng trứng mà còn có thể gặp ở các vị trí khác như phúc mạc, tiểu khung, trong cơ tử cung… Theo nghiên cứu, khoảng 10% người có kinh nguyệt bị lạc nội mạc tử cung và khoảng 17 đến 44% những người bị lạc nội mạc tử cung được ước tính là xuất hiện u ở buồng trứng. Độ tuổi thường gặp của căn bệnh này là từ 25 – 40.

2. Dấu hiệu của u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng

2.1. Nguyên nhân

Giả thuyết phổ biến nhất cho rằng lạc nội mạc tử cung xảy ra do một số mô giống nội mạc tử cung bị bong ra khi hành kinh chảy ngược lại (kinh nguyệt ngược). Thay vì rời khỏi cơ thể qua âm đạo, một số mô sẽ di chuyển ngược trở lại ống dẫn trứng, đi vào buồng trứng. Mỗi chu kỳ kinh nguyệt, khi cơ thể tiết ra các hormone khiến niêm mạc tử cung bong ra, chảy máu thì các mô nằm không đúng vị trí cũng chảy máu. Nó sẽ bị viêm và theo thời gian, máu kinh và các mô bị viêm xung quanh có thể trở thành khối u. Tuy nhiên, giả thuyết này còn gây tranh cãi và vẫn đang được các nhà chuyên môn nghiên cứu sâu hơn.

Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ (ASRM) đã xác định rằng có bốn giai đoạn khác nhau của bệnh. Giai đoạn sẽ tùy thuộc vào lượng mô giống với tế bào nội mạc tử cung nằm bên ngoài tử cung, đặc điểm của nó và mức độ bám sâu vào cơ quan nơi mà các mô được tìm thấy, chẳng hạn như buồng trứng. Nếu bị u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng, bạn có thể đang ở giai đoạn 3 hoặc 4.

• Giai đoạn 1: Bệnh nhân có một số lượng nhỏ mô, chủ yếu là ở bề mặt trên cơ quan nơi nó được tìm thấy.
• Giai đoạn 2: Bệnh nhân có số lượng nhiều mô hơn ở Giai đoạn 1 và một số mô xâm lấn xuống dưới lớp bề mặt của cơ quan được tìm thấy.
• Giai đoạn 3: Bệnh nhân có rất nhiều mô ăn sâu, bao gồm cả các khối u nội mạc tử cung nhỏ.
• Giai đoạn 4: Bệnh nhân có rất nhiều mô ăn sâu, bao gồm cả khối u nội mạc tử cung lớn.

2.2. Các dấu hiệu của bệnh

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh bệnh u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng bao gồm:

Một dấu hiệu, triệu chứng hay gặp nhất là đau bụng kinh nặng trong chu kỳ kinh nguyệt (thống kinh), rong kinh, viêm dính tiểu khung gây vô sinh mà người bệnh có thể nhận biết được khi bị bệnh. Một số triệu chứng khác cũng có thể gặp như:

• Đau khi giao hợp
• Đau khi bạn đi tiểu tiện hoặc đại tiện
• Cảm giác muốn đi tiểu nhiều hơn
• Đau lưng
• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Đầy hơi
• Ngoài ra, khó mang thai cũng có thể nghi ngờ bị mắc bệnh
• Trong đó, bộ ba triệu chứng kinh điển đó là: thống kinh, đau khi giao hợp và vô sinh

3. Chẩn đoán bệnh bằng cách nào?

3.1. Chẩn đoán qua thăm khám và chẩn đoán hình ảnh

Trong thực tế, để chẩn đoán u lạc nội mạc tử cung buồng trứng, các bác sĩ chuyên khoa có thể dựa trên kinh nghiệm lâm sàng thông qua: hỏi bệnh, thăm khám âm đạo bằng tay và mỏ vịt hay siêu âm qua đầu dò âm đạo. Trong đó siêu âm tử cung – buồng trứng qua đầu dò âm đạo có thể chẩn đoán với độ chính xác khá cao mà cách thực hiện đơn giản, giá thành rẻ đối với bệnh nhân.

Tiêu chuẩn vàng chẩn đoán bệnh lý u lạc nội mạc là xét nghiệm mô bệnh học. Được thực hiện bằng cách loại bỏ u nang và kiểm tra tế bào của khối u nang. Thông thường, điều này sẽ được làm trong quá trình nội soi. Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ thực hiện tạo những vết cắt nhỏ trên thành bụng của người bệnh và đưa một ống mỏng gọi là ống nội soi vào. Bằng cách sử dụng ống này, các bác sĩ có thể nhìn thấy được hình ảnh của u nang, sau đó sẽ lấy một mẫu của nó để xét nghiệm mô bệnh học (sinh thiết) hoặc loại bỏ nó hoàn toàn. Nếu đó là u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng, bác sĩ sẽ nhìn thấy được cả tuyến nội mạc tử cung và tế bào mô đệm trong bệnh phẩm. Với nội soi ổ bụng, chẩn đoán và điều trị có thể được làm đồng thời.

Khám thực thể và thủ thuật dưới chẩn đoán hình ảnh có thể cho thấy người bệnh có bị bệnh này hay không. Nếu u nang có kích thước quá lớn, bác sĩ có thể nhận biết nó thông qua thăm khám phụ khoa trên lâm sàng. Siêu âm qua đầu dò âm đạo, chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan) giúp bác sĩ nhận biết rõ hơn về tình trạng bệnh hay là một tổn thương khác.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp hình ảnh siêu âm (hoặc CT, MRI) chưa rõ ràng để có thể chẩn đoán chắc chắn bệnh thì các bác sĩ có thể đưa ra xét nghiệm mô bệnh học (sinh thiết) vì có thể chẩn đoán hình ảnh chưa cung cấp đủ thông tin để bác sĩ khẳng định chính xác được bệnh. Ví dụ, u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng và u nang buồng trứng xuất huyết thường trông giống nhau trên chẩn đoán hình ảnh vì cả hai đều chứa dịch máu.

>>Xem thêm: U lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng có nên mổ không?

3.2. Một số các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán khác

Các xét nghiệm kèm theo có thể giúp bác sĩ loại trừ các căn bệnh khác có triệu chứng tương tự như u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng. Một số xét nghiệm có thể hỗ trợ trong việc chẩn đoán và điều trị như:

• Tổng phân tích tế bào máu ngoại vi: Các tế bào máu của bạn sẽ thể hiện tình trạng bạn bị nhiễm trùng hoặc có quá ít lượng hồng cầu (thiếu máu). Những người gặp tình trạng rong kinh khi bị bệnh thường sẽ có số lượng hồng cầu và huyết sắc tố thấp do tình trạng chảy máu mạn tính đặc biệt là trong kỳ kinh nguyệt.
• Tổng phân tích nước tiểu: Xét nghiệm này có thể cho bác sĩ biết liệu các triệu chứng của bạn có phải do nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) hay không.
• Xét nghiệm nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI): Từ đó, các bác sĩ có thể xác định được căn nguyên gây nhiễm trùng và đánh giá xem có phải do khối u hay không.
• Xét nghiệm dấu ấn CA – 125: Dấu ấn này tăng cao trong trường hợp có ung thư buồng trứng đang tiến triển. Xét nghiệm này được sử dụng để đánh giá sự phát triển của khối u tại buồng trứng có xu hướng ác tính và đánh giá điều trị khi mắc ung thư buồng trứng.

4. Lời khuyên từ bác sĩ

Phương pháp điều trị hiện nay: Hiện tại chưa có cách ngăn chặn sự hình thành của bệnh u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng. Tuy nhiên, bác sĩ có thể đề xuất các loại thuốc giúp ngăn ngừa sự tiến triển tăng kích thước hoặc tái phát trở lại sau khi đã cắt bỏ khối u. Thuốc cũng có thể hỗ trợ người bệnh kiểm soát cơn đau. Việc chỉ định thuốc sẽ phụ thuộc vào mong muốn mang thai của người bệnh. Một số loại thuốc có thể kể đến:

• Progestin
• Vòng âm đạo
• Thuốc tránh thai
• Miếng dán tránh thai
• Hormon giải phóng Gonadotropin (chất chủ vận GnRH)

Hãy thăm khám và siêu âm định kỳ tại các địa điểm uy tín để sớm phát hiện tình trạng u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng nếu có. Việc khám định kỳ giúp kiểm soát kích thước u để có thể lựa chọn hướng can thiệp phù hợp nhất! Hãy liên hệ ngay với bác sĩ chuyên gia sản phụ khoa: BSCKII Đỗ Thị Ngọc Lan theo số điện thoại 0868.555.168 để được khám và chữa trị kịp thời.